به احتمال زیاد این روزها، خبر رسیدن اینترنت ماهواره‌ای استارلینک به ایران را شنیده اید. به خصوص بعد از طرح صیانت از حقوق کاربران و احتمال محدودیت شبکه های اجتماعی در ایران، اخبار اینترنت ماهواره‌ای Starlink، به خبر داغ این روزهای منابع خبری و محافل دوستانه تبدیل شده است. اما اینترنت ماهواره‌ای استارلینک چیست؟ چگونه می توانیم به اینترنت ماهواره‌ای استارلینک دسترسی پیدا کنیم؟
آیا خدمات اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران ارائه می شود؟ هزینه اینترنت ماهواره ای چقدر است؟ در کنار همه این سوال ها، شایعات زیادی نیز در رابطه با این اینترنت در دنیای آی تی ایران شکل گرفته است. در این مقاله نگاهی به ماهیت اینترنت ماهواره ای Starlink شرکت اسپیس ایکس و معایب و مزایای آن و امکان دسترسی به آن در ایران می پردازیم.
اینترنت ماهواره ای استارلینک چیست؟
وقتی شما اطلاعات موجود در اینترنت را از طریق اتصال مستقیم به یک ماهواره دریافت می کنید، شما در حال استفاده از اینترنت ماهواره ای هستید. در حالت عادی شما برای دسترسی به دیتای اینترنت به یک ISP یا تامین کننده خدمات اینترنت متصل هستید. این اتصال از طریق سیم (سیم تلفن در ADSL) و یا از طریق امواج وای فای یا دیتای گوشی (امواجی که از دکل ها و یا آنتن های نصب شده در زمین منتشر می شوند) صورت می پذیرد. اما در اینترنت ماهواره ای شما با استفاده از یک دیش، مستقیماً به ماهواره یا ماهواره های موجود در مدار زمین متصل می شوید و دریافت و انتقال دیتا از طریق دیش و این اتصال برقرار می شود. اینترنت ماهواره‌ای استارلینک نیز خدماتی مشابه این ارائه می دهد.
شایعه اول: اتصال مستقیم گوشی های همراه رایج به ماهواره
اتصال مستقیم گوشی به ماهواره در گوشی های رایجی که ما در حال استفاده از آنها هستیم وجود ندارد (حداقل در حال حاضر)، و شما برای اتصال به اینترنت ماهواره ای استارلینک نیاز به یک دیش استاندارد این شرکت دارید (که البته در حال حاضر چندان ارزان هم نیست)
اما آیا استارلینک، اولین ارائه دهنده اینترنت ماهواره ای است؟ پاسخ به این سوال خیر است. سال هاست که خدمات اینترنت ماهواره ای از طریق شرکت هایی مانند ویاست (Viasat) هیوزنت (Hughes Network Systems) ارائه می شود. اما چرا سرویس های اینترنت ماهواره ای استارلینک این چنین خبرساز شده اند؟ مسئله سرعت رشد و پیشرفت خدمات این شرکت است. تنها در طول سه سال، این شرکت توانسته به سرعتی برابر با سرعت اینترنت پهن باند کابلی دست یابد و میزان تاخیر یا Latency را بین عددی بین 30 تا 90 میلی ثانیه برساند.
همه این موفقیت ها در حالی محقق شده است که پروژه استارلینک در فاز Beta یا آزمایشی به تعداد محدودی ارائه شده است و پیش بینی می شود که سرعت آن افزایش و میزان تاخیر کاهش چشمگیری داشته باشد. این بهبود از طریق انتقال ماهواره ها به مدار پایین تر و نزدیکتر به زمین ممکن خواهد شد. در حال حاضر بیش از 1700 ماهواره در مدار زمین برای ارائه خدمات اینترنت ماهواره ای استارلینک در حال گردش هستند و به این تعداد افزوده خواهد شد.
تفاوت اینترنت ماهواره ای Starlink با رقبایش
ماهواره های کنونی استارلینک و شرکت های دیگر در مدار GEO قرار دارند که فاصله ای 36000 کیلومتری از زمین دارد. در این مدار، اطلاعات با تاخیری معادل 240 میلی ثانیه به کاربر می رسد. این تاخیر، باعث می شود تا اینترنت ماهواره مدار GEO برای بازی ها و مکالمات تصویری مناسب نباشد. علاوه بر این، سرعت چرخش این ماهواره با زمین یکسان است، پس شما به یک ماهواره در نقطه ای ثابت در آسمان دسترسی خواهید داشت. این باعث محدود شدن پهنای باند و سطح تحت پوشش این ماهواره در زمین می شود.
اما در شرکت اسپیس ایکس، تاکنون از بیش از 1700 ماهواره استفاده شده است. این یعنی حلقه ای از ماهواره ها به دور زمین و این به معنای پهنای باند بیشتر و پوشش جهانی اینترنت ماهواره ای استارلینک است. ضمن اینکه قرار است ماهواره های استارلینک در مداری با فاصله 550 کیلومتری از زمین قرار بگیرند. این به معنی سرعت بیشتر و کاهش تاخیر تا 3.6 میلی ثانیه است که عددی عالی برای بازی های آنلاین و ارتباطات تصویری است.
شایعه اول: اتصال مستقیم گوشی های همراه رایج به ماهواره
اتصال مستقیم گوشی به ماهواره در گوشی های رایجی که ما در حال استفاده از آنها هستیم وجود ندارد (حداقل در حال حاضر)، و شما برای اتصال به اینترنت ماهواره ای استارلینک نیاز به یک دیش استاندارد این شرکت دارید (که البته در حال حاضر چندان ارزان هم نیست)
اما آیا استارلینک، اولین ارائه دهنده اینترنت ماهواره ای است؟ پاسخ به این سوال خیر است. سال هاست که خدمات اینترنت ماهواره ای از طریق شرکت هایی مانند ویاست Viasat) ) هیوزنت (Hughes Network Systems) ارائه می شود. اما چرا سرویس های اینترنت ماهواره ای استارلینک این چنین خبرساز شده اند؟ مسئله سرعت رشد و پیشرفت خدمات این شرکت است. تنها در طول سه سال، این شرکت توانسته به سرعتی برابر با سرعت اینترنت پهن باند کابلی دست یابد و میزان تاخیر یا Latency را بین عددی بین 30 تا 90 میلی ثانیه برساند.
همه این موفقیت ها در حالی محقق شده است که پروژه استارلینک در فاز Beta یا آزمایشی به تعداد محدودی ارائه شده است و پیش بینی می شود که سرعت آن افزایش و میزان تاخیر کاهش چشمگیری داشته باشد. این بهبود از طریق انتقال ماهواره ها به مدار پایین تر و نزدیکتر به زمین ممکن خواهد شد. در حال حاضر بیش از 1700 ماهواره در مدار زمین برای ارائه خدمات اینترنت ماهواره ای استارلینک در حال گردش هستند و به این تعداد افزوده خواهد شد.
معایب و مزایای اینترنت ماهواره ای استارلینک
اولین مزیت اینترنت ماهواره‌ای استارلینک، جهانی بودن آن است. بسیاری از شرکت های ارائه دهنده این خدمات، تنها بر روی کشورهایی مانند آمریکا متمرکز هستند، اما استارلینک خدمات خود را به همه جهان ارائه خواهد داد که کمک بزرگی به بیش از 3 میلیارد نفری است که در حال حاضر به اینترنت دسترسی ندارند. نکته دیگر تعداد بالای ماهواره های شبکه اینترنت استارلینک است که پهنای باند بالایی را ایجاد می کند. به همین دلیل تعداد زیادی از کاربران به سرعت بالا دسترسی خواهند داشت. علاوه بر این ها، سرعت رو به افزایش و تاخیر رو به کاهش اینترنت استارلینک در مقایسه با دیگر شرکت های ماهواره ای مثال زدنی است و نوید اینترنتی پر سرعت را می دهد.
بنا به ادعای اسپیس ایکس، شرکت ارائه دهنده اینترنت ماهواره ای استارلینک، در فاز نهایی تعداد ماهواره های در حال گردش به دور زمین به بیش از 40 هزار ماهواره می رسد که عدد ترسناکی است. زیرا بسیاری از کارشناسان معتقد هستند که تعداد بالای ماهواره های استارلینک در مدار پایینی زمین، به معنی انباشتی از زباله های فضایی و ایجاد سندروم کسلر است (پیشنهاد میکنیم صحنه های فیلم Gravity یا جاذبه را ببینید). البته شرکت اسپیس ایکس در پاسخ به این انتقادات، بیان کرده است که حتی در صورت برخورد ماهواره ها با هم و یا خرابی هر یک، این ماهواره ها طی چند سال در جو زمین خواهند سوخت و هیچ خطری زمین را تهدید نمی کند.
گروه مخالف دیگر با برنامه ماهواره ای اسپیس ایکس، اخترشناسان هستند که مدعی آلودگی بصری آسمان شب توسط این ماهواره هستند. مهمترین نکته در پاسخ به این انتقادات، فاصله 500 کیلومتری ماهواره هاست که اساساً رویت آنها را با چشم غیر مسلح غیر ممکن می کند. تصاویر کنونی نیز از ماهواره ها در مدار 200 کیلومتری ثبت شده است که در آینده در این مدار قرار نخواهند گرفت. ضمن اینکه، کاوش های اصلی در حال حاضر از طریق تلسکوپ های فضایی در جایی فراتر از مدار استارلینک انجام می شود.
اینترنت استارلینک چه موقع عرضه می شود؟
در حال حاضر پروژه استارلینک در فاز بتا (آزمایشی ) به سر می برد، اما ایلان ماسک، مدیر پر حاشیه و خبرساز شرکت اسپیس ایکس امید دارد تا انتهای تابستان از این فاز آزمایشی خارج شوند. بنا به اسناد ثبت شده، استارلینک در حال حاضر 10 هزار کاربر آزمایشی دارد و 500 هزار کاربر پیش سفارش خود را برای خرید خدمات اینترنت ماهواره ای استارلینک ثبت کرده اند.
البته تا کنون اسپیس ایکس از طرف دولت آمریکا، برای فراهم کردن اینترنت در مناطق دور افتاده آمریکا، مبلغ 856 میلیون دلار جایزه گرفته است که این پروژه را به موردی سود ده تبدیل کرده است. در کل بنا به ادعای اسپیس ایکس، اینترنت ماهواره ای استارلینک تا پایان سال میلادی به صورت عمومی عرضه خواهد شد که البته با در نظر گرفتن عملکرد این شرکت بسیار باورپذیر است.
آیا اینترنت ماهواره ای استارلینک برای ما کاربرد دارد؟
در حال حاضر بخش مرکزی آمریکا بهترین پوشش را برای دریافت اینترنت ماهواره ای استارلینک دریافت کرده است. البته برنامه های استارلینک برای پوشش بخش های شمالی این قاره یعنی کانادا در حال گسترش و اجراست. نباید فراموش کرد که ، در پایان پروژه استارلینک کل جهان را پوشش خواهد داد. ماهواره های استارلینک در شهرهای مختلف کشورهایی مانند انگلستان، هلند، ترکیه و … مشاهده شده اند. ایران نیز در حال حاضر تحت پوشش این ماهواره قرار گرفته است. این در حالی است که، به نظر می رسد شرکت اسپیس ایکس علاقه ای به ارائه اینترنت ماهواره ای استارلینک بدون موافقت دولت های کشور های دیگر نداشته باشد.
